Η ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΣ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΜΙΑΣ ΣΧΕΣΗΣ

 Η επιτυχία στη ζωή δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα των τεχνικών δεξιοτήτων και γνώσεων στον επιστημονικό ή επιχειρηματικό τομέα. Εξαρτάται στον ίδιο βαθμό και από το δίκτυο διαπροσωπικών σχέσεων που έχει ο κάθε άνθρωπος. Το δίκτυο των διαπροσωπικών σχέσεων παίζει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων μας στην επαγγελματική αλλά και στην προσωπική μας ζωή. Το δίκτυο αυτό βασίζεται σε αλληλεπιδράσεις και σχέσεις που στόχο έχουν την αλληλοβοήθεια και την αμοιβαία παροχή υποστήριξης σε πολλούς τομείς των δραστηριοτήτων μας.  Η ανάπτυξη και διατήρηση των σχέσεων μας με τους άλλους είναι ένας πολύ ευαίσθητος τομέας, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και δεξιότητες και δεν πρέπει να αφήνεται στην τύχη.
Ο εαυτός μας στη σχέση.

Η αυτοεκτίμηση ως καθοριστικός παράγοντας δημιουργίας και εξέλιξης μίας σχέσης.
Η αυτοεκτίμηση είναι η εικόνα και η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας. Είναι αυτό που ονομάζουμε αυτογνωσία που σημαίνει ότι μπορώ να έχω επίγνωση του ποιος είμαι, ποιες είναι οι ικανότητες και το δυναμικό μου, ποια είναι τα όρια μου, ποιος είναι ο τρόπος συμπεριφοράς μου και αλληλεπίδρασης με τους άλλους , ποια είναι η στάση ζωής μου και οι επιλογές μου. Εκτιμώ τον εαυτό μου σημαίνει πάνω από όλα ότι τον αποδέχομαι και τον σέβομαι , τον φροντίζω και προσπαθώ για την εξέλιξη του προς το καλύτερο. Η αυτοεκτίμηση είναι μία διαδικασία η οποία ξεκινάει πολύ νωρίς στη ζωή μας και επηρεάζεται από τη ιδιοσυγκρασία μας  και τις εμπειρίες μας από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.

Καθοριστικό ρόλο στο σχηματισμό μίας υγιούς και αυθεντικής σχέσης με τον εαυτό μας παίζει η μητέρα καθώς είναι το πρώτο πρόσωπο που καθρεφτίζει και αντανακλά αυτό που είμαστε. Εάν η μητέρα αποδέχεται το παιδί της με όλες του τις αδυναμίες αλλά και τα προτερήματα και του μαθαίνει να αγαπά τον εαυτό του αργότερα το παιδί και ως ενήλικας θα αποκτήσει μία καλή και σταθερή αυτοεικόνα.
Το να γνωρίζει κάποιος τον εαυτό του είναι μία πολύ σημαντική κατάκτηση και αποτελεί το κλειδί στην δημιουργία σωστών διαπροσωπικών σχέσεων. Κι αυτό γιατί εάν αναγνωρίζω και  αποδέχομαι τον εαυτό μου μπορώ να αναγνωρίσω και να αποδεχτώ και τους άλλους, να σεβαστώ τη διαφορετικότητα τους και να είμαι ανοιχτός /ή στην επαφή  μου μαζί τους. Ένας άνθρωπος με υγιή και μετριοπαθή αυτοεικόνα αποπνέει αυτοπεποίθηση και ισορροπία με αποτέλεσμα οι άλλοι να τον εμπιστεύονται και να επιδιώκουν σχέσεις μαζί του.

Επομένως είναι σημαντικό ο κάθε άνθρωπος να κάνει την αυτοκριτική του σε κάθε φάση της ζωής του, να ενισχύει κάθε φορά τα θετικά του στοιχεία και να προσπαθεί να μετριάσει τις αρνητικές του πτυχές. Ας δούμε όμως τι συμβαίνει στα δύο άκρα μίας λανθασμένης αυτοκριτικής που δημιουργεί προβλήματα και στη σχέση μας με τους άλλους. 

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση δημιουργούν συνήθως σχέσεις με συντρόφους που τείνουν να διαιωνίζουν τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η ανάγκη για θετική επανατροφοδότηση έρχεται δεύτερη σε σχέση με την ανάγκη μιας σταθερής ταυτότητας. Προτιμούν ανθρώπους που τους αξιολογούν αρνητικά, έτσι ώστε να μη χαθεί αυτή η ομοιόσταση στην εικόνα που έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους. Οι αρνητικές εκτιμήσεις των άλλων δυναμώνουν τα πιστεύω τους, ενώ παράλληλα τους φέρνουν σ΄ επαφή με την πραγματικότητα τους. Όσο και σκληρή να είναι γι’ αυτούς η πραγματικότητα τους, νιώθουν ότι τους επιτρέπει να προβλέπουν αλλά και να ελέγχουν τις αντιδράσεις των άλλων. Συνεπώς, εάν γνωρίσουν έναν άνθρωπο που θα τους εκτιμήσει πολύ, τείνουν να αποσύρονται από τη σχέση, γιατί έτσι χάνουν τη προβλεψιμότητα της σχέσης κι έτσι και τον έλεγχο αντίδρασης ή συμπεριφοράς του συντρόφου. Αυτό τους προκαλεί μεγάλη ανασφάλεια κι έτσι προσπαθούν να βρουν τρόπους να απαξιώσουν τον εαυτό τους στα μάτια του συντρόφου για να αυτοεπιβεβαιωθούν. (αυτοεκπληρούμενη προφητεία). Η έλλειψη λοιπόν μιας καλής αυτοεικόνας καθώς κι η αυτουποτίμηση δημιουργεί μία συμπεριφορά μαθημένης αδυναμίας απέναντι στο σύντροφο μας, όπου πάντοτε καταδικάζουμε τον εαυτό μας σαν αποτυχημένο ή ανίκανο να διατηρήσει μια σχέση προκαθορίζοντας την εξέλιξη της σχέσης ως αρνητική. Άρα, η αποδοχή του εαυτού μας, η ενδυνάμωση και προώθηση των θετικών μας σημείων αλλά κι η καλλιέργεια της εσωτερικής μας ζωής είναι απαραίτητη για την αποδοχή μας από τους άλλους, αλλά και για τη δημιουργία θετικού κλίματος μέσα στη συντροφική μας σχέση.

Στο άλλο άκρο της αυτουποτίμησης βρίσκεται η υπερβολική προβολή του εαυτού μας κι ο ναρκισσισμός, όπου η επιλογή του συντρόφου γίνεται μόνο με στόχο τη συνεχή επιβεβαίωση, το θαυμασμό του είναι μας και τη κάλυψη παράλογων συνήθως απαιτήσεων. Ο σύντροφος μας μετατρέπεται σ’ένα αντικείμενο, ένα εργαλείο που το χρησιμοποιούμε για να εξυψώσουμε συνέχεια το εγώ μας που θεωρούμε ως κέντρο του κόσμου. Ο σύντροφος γίνεται μια ναρκισσιστική προέκταση του εαυτού μας , ένας καθρέφτης, που αν δεν επιβεβαιώνει τη τέλεια κι αψεγάδιαστη εικόνα μας , απορρίπτεται. Οι ναρκισσιστές δεν αγαπούν τον άλλον ουσιαστικά ενώ έχουν την τάση να εξιδανικεύουν ή να υποτιμούν, αμέσως, το σύντροφό τους με την παραμικρή ατέλεια. Βιώνουν έτσι, συνεχώς, μια ματαίωση των προσδοκιών τους αλλά και το ανικανοποίητο, καθώς εσωτερικά παραμένουν κενοί ενώ χρειάζονται συνεχώς ‘γέμισμα’ από τους άλλους που ποτέ ωστόσο δεν είναι αρκετό. Ο εγωκεντρισμός, λοιπόν κι η εγωπάθεια είναι από τα μεγαλύτερα εμπόδια στη δημιουργία μίας σχέσης, καθώς το να είμαι με τον άλλον προϋποθέτει το ειλικρινές μοίρασμα , την αλληλεπίδραση, τη προσφορά, το ‘δούναι και λαβείν’ μια, δηλαδή, ουσιαστική αποδοχή του άλλου.