Γιατί αντιστεκόμαστε στην αλλαγή και πως μπορούμε να είμαστε πιο ανοιχτοί σε αυτήν.

Η αλλαγή είναι μια διαρκής πραγματικότητα στη ζωή μας.

Τίποτα δεν παραμένει το ίδιο - οι εποχές αλλάζουν, οι ρόλοι μας αλλάζουν, οι άνθρωποι αλλάζουν. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την αλλαγή.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να δεχτούν τις αλλαγές που αναπόφευκτα φέρνει η ζωή και ακόμα περισσότερο να κάνουν οι ίδιοι αλλαγές στη ζωή τους είτε για να προσπαθήσουν να τη διευκολύνουν και να νιώσουν καλύτερα είτε προκειμένου να υπάρξει μια εξέλιξη σε αυτή, κάτι καινούριο και να μην μένουν στάσιμοι.

Φυσικά πολλές φορές σε αυτό δε βοηθάει και η κοινωνία ή οι εκάστοτε κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Βλέπουμε πολύ συχνά παραδείγματος χάρη στην κλειστή μικροαστική κοινωνία της ελληνικής πραγματικότητας, έχοντας παράλληλα και τη δικαιολογία της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας πολλούς ανθρώπους άνω των 30 και 40 ετών (ή και παραπάνω κάποιες φορές) να μένουν στο πατρικό με τους γονείς τους και να κάνουν πάνω κάτω την ίδια ζωή που έκαναν όταν ήταν 15 και 20 ετών.

Ποιοί όμως είναι συνήθως οι λόγοι που αποφεύγουμε την αλλαγή στη ζωή μας, δυσκολευόμαστε να βγούμε από τη «ζώνη άνεσής» μας και να αναζητήσουμε την εξέλιξη;

1. Δεν καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να αλλάξουμε, ειδικά αν αισθανόμαστε σχετικά ασφαλείς και άνετοι στη ζώνη άνεσής μας.

2. Φόβος για το άγνωστο. Ο φόβος για αυτό που δεν γνωρίζουμε και η αβεβαιότητα είναι ένας από τους κύριους λόγους αντίστασης στην αλλαγή. Κατά γενικό κανόνα, αν δεν είμαστε σίγουροι για το τι θα βρούμε, θα είναι πολύ δύσκολο για μας να εγκαταλείψουμε τη θέση μας όπου αισθανόμαστε ασφαλείς και όλα είναι σχετικά υπό έλεγχο. Ειδικά αν τείνουμε από τη φύση μας να σκεφτόμαστε αρνητικά όλο αυτό μας δυσκολεύει ακόμα περισσότερο και η αντίσταση μεγαλώνει.

3. Έλλειψη εμπειρίας και φόβος αποτυχίας. Συνήθως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό μας είναι η βάση αυτού του φόβου. Όταν πιστεύουμε ότι δεν έχουμε τις ικανότητες ή τα δυνατά σημεία που απαιτούνται για να αντιμετωπίσουμε το διαφορετικό.

4. Προσκόλληση στις συνήθειες. Αν κάνουμε κάτι με ένα συγκεκριμένο τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήθως είναι αρκετά δύσκολο να αλλάξουμε αυτά τα μοντέλα συμπεριφοράς, συσχέτισης, σκέψης ή αίσθησης. Έτσι, η αλλαγή απαιτεί να οικοδομήσουμε νέους τρόπους και δρόμους στο μυαλό μας, διότι ο εγκέφαλός μας συνήθως τείνει να εφαρμόζει το νόμο της ελάχιστης προσπάθειας.

5. Εξάντληση και κορεσμός. Σε κάποιες περιπτώσεις η αντίσταση στην αλλαγή οφείλεται στο γεγονός ότι το επίπεδο ανοχής για την αλλαγή έχει ξεπεραστεί, δηλαδή το άτομο έχει προσπαθήσει ήδη να κάνει τόσες αλλαγές σε σύντομο διάστημα, που έχει αναπτύξει άρνηση σε αυτές εξαιτίας της εξάντλησης από την προσπάθεια.

6. Γνωστική δυσαρμονία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αλλαγή είναι ένα σημείο σύγκρουσης με κάποιες από τις πεποιθήσεις ή τις απόψεις μας, γεγονός που δημιουργεί μια γνωστική δυσαρμονία που δεν μας είναι εύκολο να υποστούμε.

7. Ανεπαρκή κίνητρα. Κάθε αλλαγή απαιτεί πάντοτε την κινητοποίηση, οπότε αν δεν έχουμε επαρκή κίνητρα ή αν αυτό που έχουμε ως κίνητρο δεν είναι κάτι που θέλουμε πραγματικά, θα αντισταθούμε σε αυτήν την αλλαγή.

8. Προσωπική προδιάθεση για αλλαγή. Υπάρχουν προσωπικότητες πιο πρόθυμες να αλλάξουν, ενώ άλλοι αισθάνονται περισσότερο συνδεδεμένοι με αυτό που γνωρίζουν. 

Τι θα μας βοηθήσει να τολμήσουμε την αλλαγή

Το να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας μας δεν είναι σίγουρα το πιο απλό πράγμα.. Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας να εξελίξουμε τον εαυτό και τη ζωή μας. Πώς μπορούμε λοιπόν να ξεπεράσουμε την αντίστασή μας στην αλλαγή; Πρέπει να αντιστρέψουμε τους λόγους που φοβόμαστε την αλλαγή.

1.     Αυτογνωσία. Το πιο σημαντικό βήμα είναι το να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να αναγνωρίσουμε τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία μας, τον τρόπο που λειτουργούμε και τι μας βοηθάει ή μας εμποδίζει αντίστοιχα να εξελιχτούμε.

2.     Θετική σκέψη. Αντί να εστιάζετε στο τι μπορεί να πάει στραβά, εστιάστε στο τι θα μπορούσε να πάει καλά. Σκεφτείτε θετικά και αισιόδοξα, με ρεαλιστικές πάντα βάσεις. Η αλλαγή πάντα μας δίνει την ευκαιρία για ανάπτυξη. Ακόμα και μια αρνητική συνέπεια της αλλαγής, μας βοηθάει μέσα από την εμπειρία και τις γνώσεις που αποκτάμε.

3.     Νικήστε το φόβο και εμπιστευτείτε τον εαυτό σας και τις δυνατότητές σας. Οι δυνατότητές μας μπορούν να μας εκπλήξουν αν έχουμε τη θέληση, το πείσμα και την υπομονή για να τα καταφέρουμε.

4.     Αλλάξτε τις συνήθειές σας. Μην περιμένετε να αλλάξει κάτι αν το κάνετε πάντα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Αλλάζοντας τον τρόπο που σκεφτόμαστε μπορούμε να αλλάξουμε και τον τρόπο που δρούμε και αντιδρούμε σε κάποια πράγματα. Μπορούμε αρχικά να αλλάξουμε κάποιες μικρές συνήθειες που γνωρίζουμε ότι δε μας κάνουν καλό και να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιο ωφέλιμες και στη συνέχεια να προχωρήσουμε με πιο δραστικές αλλαγές της ζωής μας.

5.     Μην πιέζετε υπερβολικά τον εαυτό σας. Το να προσπαθήσετε να αλλάξετε ριζικά τη ζωή σας και να κάνετε πάρα πολλές αλλαγές σε σύντομο χρονικό διάστημα είναι πιθανό να σας εξαντλήσει και να σας αποθαρρύνει. Καλό θα είναι να κάνετε τις αλλαγές μία μία στο ρυθμό που μπορείτε να αντέξετε.

6.     Σκεφτείτε τι είναι περισσότερο σημαντικό. Αν κάποια αλλαγή που θέλετε να κάνετε συγκρούεται με τις πεποιθήσεις σας, σκεφτείτε τι είναι πιο σημαντικό, η αλλαγή που πρόκειται να πετύχετε ή να είστε σύμφωνοι με την άποψη/ πεποίθηση που έχετε στο μυαλό σας.

7.     Αποκτήστε ισχυρά κίνητρα. Σκεφτείτε τι και πόσο πραγματικά το θέλετε, τα οφέλη και τα θετικά που θα αποκομίσετε από την επίτευξη της αλλαγής και αυτό από μόνο του θα σας βοηθήσει να υπερνικήσετε τον φόβο και τα εμπόδια .

8.     Αναπτύξτε την προσωπικότητα σας και τα θετικά σας στοιχεία. Είτε από μόνοι σας, είτε με τη βοήθεια κάποιου ειδικού, προσπαθήστε να καταπολεμήσετε τα αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα σας που σας εμποδίζουν να εξελιχτείτε και να αναπτύξετε/ εκμεταλλευτείτε τα θετικά προς όφελος και εξέλιξης του εαυτού και της ζωής σας. Προσπαθήστε να είστε πιο ανοιχτός, με περισσότερο θάρρος, να παίρνετε περισσότερα ρίσκα, να έχετε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και δυναμισμό και όλα θα έρθουν πολύ πιο εύκολα.

Η υπέρβαση της αντίστασής μας στην αλλαγή έρχεται μόνο όταν είμαστε πρόθυμοι να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας.